عربستان سعودی
پادشاهی عربستان سعودی (به عربی: المملکة العربیة السعودیة) بزرگترین کشور در باختر آسیاست . این کشور که بخش عمدهٔ شبه جزیره‌ی عربستان را در بر گرفته ‌است ، از شمال با عراق ، اردن و کویت ، از سوی خاور با امارات متحده‌ی عربی ، قطر و خلیج فارس ، از جنوب خاوری با عمان ، از سوی جنوب با یمن و از سوی باختر با دریای سرخ هم‌مرز است . جایگاه‌های مهم دینی مسلمانان هم ‌چون کعبه ، مسجد پیامبر و آرامگاه پیامبر اسلام در این کشور جای دارد .
عربستان با ۲٫۱۴۹ میلیون کیلومتر مساحت بزرگترین کشور غرب آسیا و دومین کشور بزرگ عرب‌نشین (از نظر مساحت) پس از الجزایر است . این کشور بیش از ۲۷ میلیون جمعیت دارد که فقط ۱۶ میلیون آن‌ها شهروند این کشور و بقیه از اتباع خارجی هستند . عربستان از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت دنیا است .
تاریخچه
عربستان احتمالاً محل اولیه‌ی زندگی سامی‌ها بوده‌ است که از ۴ هزار سال پیش از میلاد مسیح به میان‌رودان و فلسطین کوچ نمودند و بعدها به آشوری‌ها ، بابلی‌ها ، کنعانی‌ها و آمور‌ی‌ها معروف شدند .
دوران باستان – در هزار سال یکم پیش از میلاد – فرمانروایی منائیان در بخش عسیر و در جنوب حجاز در درازای کرانه‌ی دریای سرخ برقرار شده بود . در سده‌ی یکم پیش از میلاد ، منائیان از مرکز تجارت خود در ددان (الاولی) دست کشیدند . منائیان یک مرکز تجاری در بخش شمال مدائن ایجاد نمودند . در بخش خاوری ، کشور دیلمون جای داشت که به ظاهر یک مرکز سیاسی – فرهنگی واقع در کرانه‌‌ی خلیج فارس بود . برخی این محل را همان جزیره بحرین دانسته‌اند . اگر چه بخش‌هایی از سرزمین اصلی نیز بخشی آن بوده ‌است و با زمین‌های درونی که اکنون عربستان سعودی نامیده می‌شود ، روابط بازرگانی داشته ‌است .
اسکندر مقدونی پیش از مرگ نابهنگام خود در سال ۳۲۳ (پیش از میلاد) ، قصد داشت عربستان را تصرف نماید و بعد از مدتی فرمانروایان بطالسه مصر تا حدودی بر ینبع چیره شدند . ولی نبطیان از چیرگی آنها جلوگیری کردند . سپس این سرزمین در معرض جنگ‌های چیره‌جویانه‌ی حبشی‌ها‌ و ایرانیان قرار گرفت . در سده‌ی پنجم پس از میلاد ، مکه از نظر اهمیت جایگزین شهر پترا در دوره‌ی نبطیان شده بود .
عرب‌ها ، پیش از اسلام زندگی بدوی و نخستین داشتند و قبیله‌های عرب که برای امرار معاش به چوپانی وابسته بودند ، در جستجوی آب و چراگاه از جایی به جایی کوچ می‌کردند . کمبود آب و چراگاه باعث بروز رقابت و در پایان جنگ و درگیری بین قبیله‌ها می‌گردید . بر اساس گفته ی قرآن ، این سرزمین از زمان ساخته شدن خانه‌ی خدا به دست ابراهیم ، مورد توجه خداپرستان بوده ‌است .
در دوران بت‌پرستی نیز بت‌های بزرگی در آن نگهداری می‌شده ‌است . با ظهور محمد(ص) ، عربستان مرکز پایه‌گذاری تمدن بزرگ اسلامی شد . در زمان زندگی محمد(ص) ، نخستین نظام سیاسی و اجتماعی پیشرفته برقرار شد . دین اسلام در زمان زندگانی او تقریباً در همه‌ی عربستان رواج یافت . پس از رحلت محمد(ص) ، خلافت توسط ابوبکر ، عمر ، عثمان و علی(ع) ادامه یافت . در این زمان ، حکومتی همراه با قانون‌ها و مقررات بوجود آمده بود که رونق آن در سراسر جهان شهرت یافت .
حکومت عربستان سعودی در سال ۱۷۵۰ (میلادی) به وسیله محمد بن سعود پایه‌ریزی شد . پس از وی عبدالعزیز بن سعود با پشتیبانی شیخ محمد بن عبدالوهاب ، شهر ریاض را به تصرف درآورد . در زمان عبدالعزیز ، عسیر ، تهامه ، حجاز ، عمان ، احساء ، قطیف ، زیاره ، بحرین ، وادی الدّواسر ، خرج ، محمل ، وشم ، سفدَیر ، قصیم ، شمّر ، مجمعه ، منیح ، بیشه ، رنیّه و ترابه تحت تصرف وهابیان درآمد . سعود بن عبدالعزیز کشورگشایی‌های وهابیان را در شبه جزیره تا خلیج فارس ادامه داد .
در زمان ابراهیم بن سعود ، عربستان از مصر شکست خورد و طوسون پاشا ، فرمانده‌ی سپاه مصر ، مکّه را فتح کرد امّا نتوانست در مدینه پیشروی کند و به قاهره بازگشت . پس از طوسون پاشا ، برادرش ، ابراهیم پاشا ، نجد را گرفت و خود را به درعیّه رسانده ؛ پایتخت آل سعود را به محاصره درآورد و مقاومت وهابیان را بار دیگر در هم شکست . دوران فرمانروایی عبدالله بن سعود ، اوج نفوذ فرهنگ اروپا در عربستان بود تا این که عبدالله بن سعود ، شکست خورده ، به دستور ابراهیم پاشا ، محکوم به اعدام شد .
نخستین تلاش در زمینه‌ی برپایی دوباره‌ی فرمانروایی آل سعود توسط مشاری بن سعود بود . پس از وی ترکی بن عبدالله ، ریاض را اشغال کرد . فیصل بن ترکی ایجاد فرمانروایی دوم آل سعود را اعلام نمود . خالد بن سعود به فرمانروایی نجد منصوب شد اما عرب‌ها بر وی شوریده ، او را از ریاض بیرون کردند . در دوران فرمانروایی عبدالله بن ثنیان ، مصر ارتش خود را از عربستان فراخواند . عبدالله بن فیصل با همدستی قبیله‌ی عجمان و سعود ، به بخش احساء حمله کرد . سعود بن فیصل ، قطیف را دوباره به سرزمین‌های سعودی افزود . عبدالرحمن بن فیصل به درگیری با فرمانروایی آل رشید پرداخت و سرانجام از آن‌ها شکست خورد و فرمان‌روایی دوم سعودی نیز از بین رفت .
فرمانروایی سوم سعودی را عبدالعزیز بن عبدالرحمن بنیان نهاد . پس از مرگ عبدالعزیز ، سه پسر دیگرش با نام‌های ملک فیصل و ملک خالد و ملک عبدالله در چند دوره به پادشاهی رسیدند . با مرگ خالد ، برادرش فهد ، به طور رسمی پادشاه عربستان شد و لقب خادم الحرمین الشریفین را برای خود برگزید . وی برای گسترش آیین وهابیت کوشش بسیار نمود و روابط و مناسبات سیاسی با باختر ایجاد کرد . با مرگ فهد ، برادرش عبدالله بن عبدالعزیز به پادشاهی عربستان برگزیده شد .
جغرافیا
کشور عربستان در خاورمیانه و هم‌مرز با خلیج فارس و دریای سرخ است . در جنوب این کشور ، یمن جای دارد . این کشور هم‌چنین با عراق ، اردن ، کویت ، عمان ، قطر ، امارات متحده‌ی عربی مرز یکسان دارد . آب و هوای این سرزمین ، گرم و خشک است . تفاوت دمای شب و روز زیاد است . بیشتر زمین‌های آن را بیابان‌های ماسه‌ای تشکیل می‌دهد . ربع الخالی که یک‌چهارم گستره‌ی عربستان را تشکیل می‌دهد ، خالی از مردم است . بلندترین نقطه‌ی عربستان کوه سوداء با سه هزار و پانصد و پنجاه متر بلندی است .
آب و هوا
عربستان سعودی دارای آب و هوای گرم و خشک صحرایی است . دمای هوا در روزهای تابستان بطور متوسط ۴۵ درجه و در شب با اختلاف دمای زیاد نسبت به روز است . در بعضی مناطق کوهستانی حاشیه دریای سرخ و استان اصیر آب و هوا در ۸ ماه از سال نسبتا مناسب است اما سرما بندرت به زیر صفر درجه می رسد .
منابع طبیعی
این کشور از نظر منابع طبیعی چون طلا و مس ، نفت ، گاز و آهن غنی است . هر چند از نظر جنگل و مناطق جنگلی ، کشتزار دایمی و زراعت با فقر روبه‌روست . مخاطرات طبیعی چون طوفان‌های شن بسیار روی می‌دهد . بیشتر گیاهان در واحه‌ها می‌رویند . شتر در زندگی سنتی عربستان نقش مهمی بازی می‌کند .
جانوران اهلی از جمله شتر ، گوسفند و بز بیش از دیگر جانوران دیده می‌شوند . روباه ، خرگوش ، موش صحرایی ، جوجه‌تیغی ، عقاب ، کرکس و جغد در عربستان دیده می‌شوند اما نسل شترمرغ و شیر آفریقایی در آن جا از بین رفته ‌است . فلامینگو ، پلیکان ، حواصیل و پرندگان آبزی در بخش‌های ساحلی عربستان باشنده هستند . مارهای کشنده‌ی بیابانی از جمله مار کبری و افعی شاخدار در بعضی بخش‌ها فراوانند .